طراحی مرکز شهر تبریز با هدف ارتقای حیات مدنی و تقویت روحیه شهروندی

یکی از ملزومات شهر های متمدن و توسعه یافته، مقید بودن ساکنانش به آداب شهروندی و ملبس بودن شان به روحیه شهروندی است. بحث شهروندی مقوله ای نوظهور در سلسله مراتب بحث های شهرسازی است، که کیفیت و موفقیت یک شهر را از دیدگاه عناصر غیر ثابت و متغیر آن یعنی انسان می نگرد. مباحث شهروندی بر پایه این تئوری کلی شکل می گیرد که مالکان اصلی شهر نه حاکمان آن بلکه ساکنانش هستند، برای نیل به این مهم، باید احساس این مالکیت از طریق تقویت احساس تعلق به شهر در اذهان شهرنشینان ارتقا یابد. راه کارهای مدیریتی و اجرایی گوناگونی برای تقویت این احساس وجود دارد و تنها در صورتی که در کنار هم و به عنوان مکمل بکار روند، موثر خواهند بود، بطوری که اقدام هر کدام، بدون حمایت دیگری بی اثر خواهد ماند. یکی از این راهکارها، راهکارهای شهرسازانه است که با طرح ریزی و اصلاح کالبد شهر و ایجاد فضاهای جمعی و گردآوری شهروندان در کنار هم و در بستر شهر، سعی در آشتی دادن شهروندان با شهر دارد. جامع ترین فضاهای گردهمایی شهروندان یک شهر، مراکز شهری هستند. یکی از ملزومات شهر های متمدن و توسعه یافته، مقید بودن ساکنانش به آداب شهروندی و ملبس بودن شان به روحیه شهروندی است. بحث شهروندی مقوله ای نوظهور در سلسله مراتب بحث های شهرسازی است، که کیفیت و موفقیت یک شهر را از دیدگاه عناصر غیر ثابت و متغیر آن یعنی انسان می نگرد. مباحث شهروندی بر پایه این تئوری کلی شکل می گیرد که مالکان اصلی شهر نه حاکمان آن بلکه ساکنانش هستند، برای نیل به این مهم، باید احساس این مالکیت از طریق تقویت احساس تعلق به شهر در اذهان شهرنشینان ارتقا یابد. راه کارهای مدیریتی و اجرایی گوناگونی برای تقویت این احساس وجود دارد و تنها در صورتی که در کنار هم و به عنوان مکمل بکار روند، موثر خواهند بود، بطوری که اقدام هر کدام، بدون حمایت دیگری بی اثر خواهد ماند. یکی از این راهکارها، راهکارهای شهرسازانه است که با طرح ریزی و اصلاح کالبد شهر و ایجاد فضاهای جمعی و گردآوری شهروندان در کنار هم و در بستر شهر، سعی در آشتی دادن شهروندان با شهر دارد. جامع ترین فضاهای گردهمایی شهروندان یک شهر، مراکز شهری هستند. با توجه به ضعف روحیه شهروندی در کشور ایران و همینطور شهر تبریز که ریشه در تاریخ طولانی این سرزمین دارد، ایده ایجاد یک مرکز شهری جدید در این پایان نامه شکل گرفت. پس از مرور تعاریف و مصادیق متنوع و گاه متضاد از واژه "مرکز شهر" در فرهنگ های مختلف، به تعریفی دقیق از کیفیات مورد نظر از یک مرکز شهر در این پایان نامه می رسیم. فضایی با بعدی فرامنطقه ای و با شخصیتی منحصربفرد که وظیفه اصلی آن، شکل دهی به فعالیت های اجتماعی و تفریحی- نه لزوما تجاری- ترغیب حضور شهروندان در فضاهای عمومی و با ارزش های کالبدی شاخص است. برای نیل چنین مرکز شهری با شخصیتی نوین و مستقل و همینطور برای جلوگیری از اعمال بار اضافی بر مرکز اصلی و تاریخی شهر تبریز، مکان یابی با تقید به دو تئوری مطرح در حوزه شهر، یعنی تئوری"ساختار شهر" و "توسعه میان افزا" انجام گرفت. پس از مطالعه و شناخت و تحلیل موشکافانه بستر انتخاب شده برای جای گیری مرکز جدید شهر تبریز و پس از مطالعه و شناخت نمونه های موفق و ناموفق ایران و جهان در این زمینه، با ارائه چشم انداز اولیه، تدوین اهداف خرد و راهبردها و سیاست های منتج از تعریف مرکز شهر در بخش مطالعات نظری به ایده های طراحی، سازمان فضایی پیشنهادی و درنهایت به طرح اصلی می رسیم. پس از مطالعه و شناخت و تحلیل موشکافانه بستر انتخاب شده برای جای گیری مرکز جدید شهر تبریز و پس از مطالعه و شناخت نمونه های موفق و ناموفق ایران و جهان در این زمینه، با ارائه چشم انداز اولیه، تدوین اهداف خرد و راهبردها و سیاست های منتج از تعریف مرکز شهر در بخش مطالعات نظری به ایده های طراحی، سازمان فضایی پیشنهادی و درنهایت به طرح اصلی می رسیم.